6. Sumiiffinni inuussutissarsiorfinnik siuarsaaneq

Inuussutissarsiorneq kommunip aningaasaqarnerata siuarsarneranut tunngaviuvoq, taamaalillunilu aamma kommunitta innuttatsinnut najugaqarfigalugulu inuuffigissallugu sumiiffittut kajumernartutut attassinnaaneranut ineriartortissinnaaneranullu tunngaviliilluni. Taamaattumik pilersaarusiornitsigut inuussutissarsiornermut atugassanik pitsaasunik qularnaarinneqataanissarput pingaartuuvoq. Ilulissani mittarfinngortussaq kommunimi tamarmi inuussutissarsiornermut periarfissanik nutaanik, pissanganartunik ammaassaaq, pilersaarusiornerlu sapinngisamik annertunerpaamik iluanaaruteqarnissamut ilalersuinissaa isumagisariaqarparput.

Aalisarneq piujuartitsisoq

Aalisarneq tassaavoq kommunitsinni inuutissarsiutit pingaarnersaat, aningaasaqarnikkut siuarsarnitsinnut ilalesuillunilu sulisartutta 30 %-ii sinnerlugit amerlassusilinnut suliffissaqartitsisoq. Aalisarnerup iluani kommunini siuttuujuarniarpugut. Taamaattumik umiarsualivinnut atatillugu nunami atortorissaarutinik naammattunik, ilanngullugit atortussanik maskiinanillu pisariaqartunik qularnaarinikkut aalisarnermut atugassat pitsaasut pilersinniarpagut.

Ilaliulluguttaaq aalisarneq isumannaannerusumik piujuartitsinerusumillu aqunneqarnissaa sulissutigisariaqarpoq, taamaalilluta pinngortitami ataqatigiiffiit uumassuseqarluartut attassinnaassagatsigit. Ullumikkut aalisarnermi assut eqqaasoqarpoq. Inuussutissarsiornermi periarfissat nutaat, isumalluutinillu pitsaanerusumik iluaquteqarnissaq ammaaffiginiarlugu sumiiffinni tamakkuninnga tunisassiortunik oqaloqateqarniarpugut.

Assersuutigalugu aalisakkat amii suliarineqarsinnaapput taskit, kamippaat assingusullu suliarinerinut atorneqarsinnaasunngorlugit. Kommunip killeqarfiata iluani suliaqartarneq annertunerusumik pisinnaassappat tamanna kikkunnut tamanut annertunermik iluanaaruteqartitsisinnaavoq.

Aalisarnermi unamilligassaq kommunimut tamarmut atuuttuusoq tassaavoq immap naqqani aalisarnermi atortut annaaneqarsimasorpassuit. Tamanna aalisarnermik sulialinnut, kiisalu imartami avatangiisinut kinguneqartitsivoq, aalisarnermi atortut annaaginnakkanik pisaqartarnerinik patsiseqarmata. Aalisarnermi peqatigiiffinnik suliaqartunillu attuumassutilinnik allanik suleqateqarnikkut immap naqqi ningittakkanik qassutinillu katersuilluni salinnissaat tapersersorniarparput. Aamma siunissami aalisarnermi atortut annaanissaat qanoq pinaveersartinniarsinnaaneripput misissorniarparput, assersuutigalugu qassutit nalunaarsornissaat pillugit qaammarsaanerup annertusineratigut, kiisalu suliarisanik atugaqartitsilersinnaanikkut, tassani aalisarnermi atortunik annaasanik katersuisimasunik kommuni aalisartunik akissarsisitsisarluni.

Aammalu aalisarnermut kommunip malittarisassiai naleqqussarlugillu nutarsartariaqarpagut, taamaalillutik piujuartitsinermik siuarsaalersillugit, kiisalu arfanniarnermut piujuartitsinerusutut periusissianik peqarnersoq misissorlugu. Sumiiffinni mikisumik inuutissarsiutinik ingerlataqartut tapersersornissaat sulissutiginiarparput. Taamaattumik inuutissarsiutinik ingerlataqaetunut aallartisaasunullu nutaanut siunnersuinermik ilitsersuinermillu neqerooruteqarniarpugut. Assersuutigalugu qarasaasiaq aqqutigalugu niuernerup mikisutut suliffiusunut, sanalukkanik najugarisamillu tunisassianik allanik nioqquteqartunut ukiup ilaa pisoqarfik annertusisissinnaavaa. 

Mikisumik inuutissarsiutinik ingerlataqartunut tapersersuinerit

Tamatuma saniatigut inuutissarsiorfinnut sumiiffinnik nutaanik atugassiinikkut, inuutissarsiorfiup atugaqarfiusunut eqqortiasunut, soorlu illut najugaqarfiusut avatangiisinut akornusersuiffiginngisaanik inuussutissarsiorfik pitsaasunik atugassaqarnissaa qularnaarivigisinnaavarput. Aamma nunaminertat pioreersut ilaat nuuttariaqarsinnaapput, taamaalillutik nunaminertat pitsaanerpaamik atorluarneqassammata, aammalu ineriartortitsinissamut periarfissat pitsaanerusut pilersinneqarsinnaallutik.

Taamatuttaaq inuussutissarsiorfimmut attaveqaasersuutit pitsaasut sulissutigineqassapput, taamaalilluni usinik nioqqutinillu assartuineq pisariunnginnerulissammat. Ilaatigut tamanna isumaqarpoq nunami umiarsualivimmi atortorissaarutit pitsaasut qularnaassagigut.

Niuffaffinnik nutaanik periarfissiineq

Mittarfittaassaq avammut nioqquteqarluni niuffaffinnut nutaanut periarfissanik ammaassaaq, assersuutigalugu Atlantiku ikaarlugu neriniartarfinnut aalisakkanik pisarlaanik nioqquteqarnernik. Aamma mikisumik inuutissarsiutinik ingerlataqartunut tamakkununnga, sanalukkanik tunisaqartartunut niuffaffimmik annertunerusumik ammaassaaq, taamaalillutalu nunatsinni kulturimik ilisimasaqassuseq siammartersinnaavarput.

Sermersuarmit sermeq imerlu taamatuttaaq avammut nioqqutaasinnaavoq, imermik imigassamik nunarsuarmi niuffaffigisaq angisuupilussuummat, uagullu piukkunnaatinik takusassiaqarnermut ilaasinnaavugut, suliffeqarfiillu nutaat naapinniarsinnaallutigit.

Ornigassanut nutaanut, soorlu USA-mut timmisartukkut angallavissanik nutaanik takkuttoqassappat illoqarfimmi maani nioqqutigineqarsinnaasunik tunisassianut nutaanut aamma attaveqartoqalersinnaavoq. Niuffaffiit nutaat tamakku tapersersorniarpagut.

Inuussutissarsiornerup ineriartortitaanerani atorneqarsinnaasunik pinngortitami isumalluuterpassuit kommunitsinni pigaagut. Assersuutigalugu kommunitsinni aatsitassanik piiaanissamut piukkunnaat iluaqutigineqanngitsoq annertooq ippoq. Avannaata Kommuniani aatsitassarsiorneq nunat tamalaani suliaqartunut kajumernartunngortinniarparput, tamannali pitillugu aamma piumasaqaateqassaagut, allanngoriartornerlu avatangiisinut, pinngortitamut najugaqarfinnilu innuttaasunut piujuartitsisutut isumatusaartumik pissanissaa qularnaassallutigu.